داشتن ایده و سرمایه اولیه، الزاما نمی‌تواند منجر به موفقیت یک کسب و کار شود. آنچه که برای دستیابی به موفقیت برای کسب و کارها ضروری به شمار می‌رود، داشتن یک برنامه مدون و ترسیم تصویری از چشم انداز آینده است. اگر شما هم صاحب یک کسب و کار هستید، بیزینس پلن یا همان برنامه کسب و کار دقیقا همان چیزی است که به آن نیاز دارید. در این مقاله جزئیات بیشتری درباره بیزینس پلن ارائه می‌دهیم.
اگر با خود می‌گویید که نیازی به نوشتن و طراحی بیزینس پلن ندارید، باید بگوییم که سخت در اشتباه هستید. نداشتن بیزینس پلن می‌تواند احتمال شکست و عدم موفقیت کسب و کارها را چندین برابر کند و بالعکس، داشتن آن، می‌تواند تضمین‌کننده موفقیت کسب و کارها شود. با وجود اهمیتی که بیزینس پلن در توسعه و بهبود کیفیت کار شما دارد، اما نگارش و طراحی آن، کار چندان سختی نخواهد بود. اگر مایل به آشنایی با مراحل طراحی بیزینس پلن هستید، این مطلب را تا انتها بخوانید.
تعریف بیزینس پلن
بیزینس پلن چیست؟
به زبان ساده می‌توان اینگونه بیان کرد که بیزینس پلن به عنوان یک نقشه راه برای رشد انواع کسب و کارها عمل می‌کند و به شما می‌گوید که چه کسی هستید، چه اهدافی را مد نظر دارید و چگونه باید آن را انجام دهید. از سوی دیگر داشتن یک طرح کسب و کار، می‌تواند به شما در جذب همکاران و سرمایه کمک کند و بسیاری از دغدغه‌های شما را برطرف کند.
طراحی یک بیزینس پلن، می‌تواند اطلاعات دقیق و جامعی را درباره شما و کسب و کاری که دارید، در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد. به همین دلیل نیز نحوه طراحی و نوشتن این طرح، اهمیت زیادی دارد. در واقع سرمایه‌گذاران باید از تناسب میان تولیدات شما و نیاز بازار اطمینان حاصل نمایند که این امر، با کمک طراحی بیزینس پلن تسهیل می‌گردد.
اهمیت بیزینس پلن در کسب و کارها
دلایل اهمیت نوشتن بیزینس پلن
اگرچه بر طراحی و داشتن بیزینس پلن تاکید می‌شود؛ اما ممکن است برخی از کسب و کارها به اهمیت آن پی نبرده باشند. در ادامه به چند مورد از دلایل اهمیت نوشتن این طرح اشاره می‌کنیم و امیدواریم بلافاصله بعد از خواندن این مقاله اقدام به طراحی آن نمایید.
بیزینس پلن به رشد کسب و کار شما سرعت می‌بخشد
در نظر داشته باشید که با نوشتن این طرح، قرار نیست آینده را پیش‌بینی کنید، بلکه با به‌کارگیری برخی از استراتژی‌ها، به رشد و توسعه کسب و کار خود سرعت می‌بخشید. بدون داشتن این سند، پیگیری رشد و پیشرفت کارهایی که لازم است انجام گردد، سخت‌تر خواهد بود؛ زیرا هیچ اطلاعات مکتوبی از آنچه باید انجام شود، در اختیار ندارید. در واقع تهیه و تنظیم یک بیزینس پلن، به مثابه یک نقشه راه عمل می‌کند که در آن، مبدا، مقصد و همچنین مسیر مشخص است.
بیزینس پلن به تعیین بودجه مورد نیاز شما کمک می‌کند
یکی دیگر از دلایل اهمیت نوشتن بیزینس پلن این است که درک کاملی به سرمایه‌گذاران شما می‌دهد. با این کار شما به آن‌ها ثابت خواهید کرد که استراتژی تجاری قوی دارید و به خوبی در مسیر رشد و توسعه قرار گرفته‌اید. شما با تدوین یک طرح کسب و کار، نشان می‌دهید که از ثبات مالی برخوردار هستید که به معنای داشتن صورت‌های مالی صحیح، پیش‌بینی‌های منطقی و همچنین ارائه توضیحات درباره مسائل مالی برای سرمایه‌گذاران است. انجام این کارها با کمکِ بیزینس پلن، امکان‌پذیر خواهد بود.
بیزینس پلن در گرفتن تصمیمات استراتژیک و مطمئن اثرگذار است
هر کسب و کاری ممکن است با برخی مشکلات و چالش‌هایی مواجه شود که رهایی از آن‌ها نیازمند تصمیمات اصولی، سریع، صحیح و منطقی است. در صورتی که از قبل هیچ‌گونه برنامه‌ریزی و اطلاعات پیش‌بینی نشده‌ای فراهم نشده باشد، این تصمیمات بدون فکر و گاهی حتی بدون بازدهی و کارآیی خواهند بود. این در حالی است که اگر بیزینس پلن طراحی شود و همچنین به طور منظم به‌روزسانی و مورد بررسی قرار بگیرد، تصمیم‌گیری‌ها از طرفی با اطمینان بیشتری انجام خواهند شود و از طرف دیگر، کارآیی لازم را به همراه خواهند داشت.
ویژگی‌های یک برنامه کسب و کار عالی
ویژگی‌های یک بیزینس پلن عالی
اگر تا اینجای مقاله را به دقت مطالعه کرده باشید، پس حتما با برخی از ویژگی‌ها و خصوصیات یک بیزینس پلن عالی و حرفه‌ای آشنا شده‌اید. به طور کلی سه ویژگی مهم برای بیزینس پلن مطرح می‌شود که در صورت وجود آن‌ها، یک طرح کسب و کار عالی خواهید داشت. این سه ویژگی عبارت‌اند از:
- خاص و منحصر به فرد بودن بیزینس پلن
هنگامی که می‌خواهید یک بیزینس پلن طراحی کنید، باید مشخص کنید که چه اهدافی دارید و تصور شما از آینده کسب و کارتان چیست. با توجه به اینکه بشر تمایل به عقب انداختن کارها دارد، داشتن یک برنامه مدون می‌تواند از تاخیر در کارها به میزان زیادی بکاهد. همچنین اگر برای خود و تیم‌تان برنامه مشخصی در نظر بگیرید، تشخیص اینکه تا چه میزان در جهت اهداف خود حرکت کرده‌اید بسیار ساده‌تر خواهد شد. این موضوع درباره شناسایی مخاطب و بازار هدف نیز صدق می‌کند. یعنی اگر شما بدانید که می‌خواهید محصولات و خدمات خود را به طیف از افراد بفروشید، راحت‌تر میتوانید برای آن برنامه‌ریزی نمایید. همه این موارد برای هر برنامه کسب و کاری، متفاوت و منحصر به فرد خواهد بود؛ به طوری که نمی‌توان بیزینس پلنی یکسان، برای دو کسب و کار متفاوت پیدا کرد.
- واقع‌بینانه بودن بیزینس پلن
این ویژگی بیزینس پلن، اهمیت بسیار زیادی دارد. هنگامی که می‌خواهید به طراحی بیزینس خود بپردازید، باید به طور کامل واقع‌بینانه و صادقانه عمل کنید. به عنوان مثال اگر نمی‌توانید تا یک سال آینده فروش 100 درصدی داشته باشید، نیازی نیست به سرمایه‌گذاران، کارمندان و وام‌دهندگان خود بگویید که این هدف محقق خواهد شد. فراموش نکنید که دروغ گفتن یا فریب دادن در زمان طراحی برنامه کسب و کار نه تنها هیچ سودی برای شما به ارمغان نمی‌آورد، بلکه به شما و کسب و کارتان آسیب جدی خواهد زد.
- منعطف بودن بیزینس پلن
طرح کسب و کار شما، به عنوان یک سند زنده به شمار می‌رود که هر از چند گاهی باید آن را به روزرسانی کنید. با توجه به اینکه بخشی از برنامه‌ریزی شما بر اساس حدسیات و پیش‌بینی‌ها انجام می‌شود، لازم است که در طول مسیر، فرضیات اشتباه را حذف نمایید و برنامههایی را جایگزینشان کنید. منعطف بودن برنامه کسب و کار به شما کمک می‌کند تا در صورت نیاز، امکان آزمایش و به‌روزرسانی مدل کسب و کار خود را داشته باشید.
مراحل طراحی برنامه کسب و کار
مراحل طراحی بیزینس پلن
ممکن با خود بپرسید که آیا می‌توانم شخصا برای طراحی برنامه کسب و کار اقدام کنم؟ بله بهترین شخصی که می‌تواند برای کسب و کار شما طرح کسب و کار تنظیم کند شما هستید. با این وجود اگر آشنایی کافی با نحوه انجام آن ندارید، میتوانید ضمن افزایش مطالعه خود، از شرکت‌های توسعه کسب و کار نیز کمک بگیرید. در ادامه مراحل طراحی بیزینس پلن را به شما خواهیم گفت. در صورتی که این مراحل را به ترتیب و به درستی پیش ببرید، میتوانید یک طرح کسب و کار دقیق و حرفه‌ای داشته باشید.
- نوشتن خلاصه اجرایی
صحه نخست بیزینس پلن شما باید شامل یک خلاصه قابل اجرا از کسب و کارتان باشد. در این صفحه باید ماموریت‌‌ها و چشم‌اندازهای کسب و کارتان اشاره کنید و توضیحات جامع هرچند مختصری را درباره محصولات و خدماتتان و همچنین مسائل مالی ارائه نمایید. هرچند که لاصه اجرایی نخستین چیزی است که در معرض دید سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد، اما توصیه می‌شود که در پایان کار نوشته شود. در نظر داشته باشید که در زمان انجام سایر مراحل و بخش‌ها، نکات مربوط به این بخش را یادداشت نمایید.
- توصیف کسب و کار
این بخش از بیزینس پلن، مربوط به اطلاعات شناسایی کسب و کار شما خواهد بود. نام ثبت‌شده، آدرس محل کار و اسامی افراد متخصص و کلیدی از جمله اطلاعاتی هستند که در این بخش قرار می‌گیرند. اشاره به مالکیت کسب و کار و همچنین نسبت سهام هر یک از سهامداران از دیگر مواردی است که باید در این بخش به آن اشاره کنید و در پایان، باید ماهیت و تاریچه کسب و کار خود را شرح دهید.
- بیان اهداف تجاری
سومین بخش بیزینس پلن شما در واقع یک بیانیه عینی است. این بخش به بیان دقیق آنچه می خواهید در کوتاه مدت یا بلندمدت انجام دهید، می‌پردازد. به عنوان مثال اگر نیازمند یک وام تجاری هستید، میتوانید در این بخش دلیل نیاز مالی خود و نحوه کمک آن به کسب و کار خود را بیان کنید و به طور واضح و دقیق بیان کنید که چرا به این پول نیاز دارید و در صورت تامین آن، چگونه آن را مصرف می‌کنید و چه اتفاقاتی رخ می‌دهد.
- معرفی محصولات و خدمات
در این بخش باید به جزئیات محصولات و خدمات قابل ارائه بپردازید که می‌تواند هم شامل محصولات و خدمات فعلی باشد و هم محصولات و خدماتی که قصد دارید در آینده آن‌ها را ارائه دهید. سعی کنید در این بخش از بیزینس پلن، نحوه عملکرد محصولات یا خدمات، نحوه قیمت‌گذاری آن‌ها، جامعه هدف و مشتریانی که می‌خواهند از آن‌ها استفاده نمایند، شیوه فروش و توزیع محصولات و خدمات و … را نیز بیان کنید. همچنین میتوانید درباره محصولات و خدمات مرتبط با محصول یا خدمت خود نیز اطلاعاتی را ارائه دهید.
- ارائه گزارش تحقیقات بازار
فراموش نکنید که سرمایه‌گذاران و وام‌دهندگان، می‌خواهند از وضعیت شما در بازار مطلع شوید. به همین دلیل بهتر است در بیزینس پلن خود، گزارشی از بررسی‌های انجام شده خود منتشر نمایید. به عنوان مثال میتوانید درباره بررسی رقیبان خود، وضعیت محصولات و خدمات شما نسبت به رقیبان و … صحبت کنید. به طور کلی باید در این بخش اطلاعاتی را درباره تحقیقات بازار خود و همچنین بهترین اقداماتی که انجام داده‌اید را ارائه دهید و بگویید برای بهتر شدن می‌خواهید چه کاری انجام دهید.
- مشخص کردن طرح بازاریابی و فروش
در بخش از بیزینس پلن، میتوانید برنامههایی که برای بازاریابی و فروش محصولات و خدمات خود مد نظر دارید، را شرح دهید. به بیان ساده‌تر، باید در این بخش مطرح کنید که چگونه مشتریان خود را به خرید محصولات و خدمات خود متقاعد می‌کنید.
- تجزیه و تحلیل مالی کسب و کار
اگر از قبل اطلاعاتی را درباره وضعیت مالی کسب و کار خود دارید، میتوانید در این بخش از بیزینس پلن ارائه دهید. به عبارتی باید صورت‌های درآمد یا سود و زیان، ترازنامه‌ای درخصوص دارایی‌های و بدهی‌های شما و صورت جریان نقدی (نحوه ورود و خروج وجوه نقدی) را فهرست کنید. همچنین میتوانید به ارائه برخی اطلاعات مالی همچون حاشیه سود خالص، نسبت نقدینگی کنونی و گردش حساب‌های ورودی بپردازید. فراموش نکنید که استفاده از نمودارها و تصاویر به درک بهتر وضعیت مالی شما و جلب اعتماد سرمایه‌گذاران کمک خواهد کرد.
- پیش‌بینی مالی
این بخش از برنامه کسب و کار بیشتر برای مواقعی که به دنبال سرمایه‌گذار یا تامین‌کننده مالی هستید، کارآیی دارد. در این بخش شما بیان می‌کنید که چگونه کسب و کار شما می‌تواند سود کافی برای بازپرداخت وام‌ها را داشته باشد و یا چگونه برای سرمایه‌گذاران بازدهی مطلوب به دست می‌آورید. به همین منظور میتوانید در این بخش از طرح کسب و کار خود، تخمین‌های میزان فروش، هزینه‌ها، سود ماهانه یا سه ماهه و … را منتشر کنید.
- پیوست اطلاعات اضافه
این بخش از بیزینس پلن را به فهرست کردن هرگونه اطلاعاتی که نتوانستید در بخش‌های دیگر بگنجانید اختصاص دهید. اطلاعاتی همچون رزومه کارمندان کلیدی، اجازه تجهیزات، مجوزهای اخذ شده، پتنت‌ها، رسیدها، سابقه اعتباری شخصی و تجاری، صورت حساب‌های بانکی و قراردادها را میتوانید در این بخش فهرست نمایید.
جمع‌بندی
به طور خلاصه می‌توان گفت که تهیه و تنظیم برنامه کسب و کار یکی از اقدامات مهم و حیاتی برای رشد و توسعه هر نوع کسب و کار به شمار می‌رود. در واقع با داشتن بیزینس پلن، کسب و کارها از طرفی می‌توانند به راحتی منابع مالی و انسانی مورد نیاز خود را تهیه کنند و بر سرعت رشد خود بیفزایند و از طرف دیگر، از خطاهای احتمالی و تصمیات اشتباهی که ممکن است آن‌ها را با چالش‌های جدی مواجه کند، دوری نمایند.
اگرچه ممکن است برخی از مدیران کسب و کارها، طراحی بیزینس پلن خود به شرکت‌ها یا افرادی خارج از مجموعه خود بسپارند، اما لازم است بدانید که تهیه این طرح، کار چندان دشواری نیست و تنها کافی است با مراحل آن آشنایی داشته باشند. در این مقاله مراحل تهیه و تدوین یک بیزینس پلن حرفه‌ای را بیان کرده‌ایم و امیدواریم بتوانیم نقشی هرچند کوچک در موفقیت کسب و کار شما داشته باشیم.